ESCRITORES GALEGOS

ANTONIO LÓPEZ FERREIRO

Vida:

Antonio Joaquín López Ferreiro naceu na cidade de Santiago de Compostela (A Coruña), na actual sede do Instituto da Lingua Galega, o 9 de novembro do 1837.

Foi o único fillo varón de Ramón López Vázquez e de Xoana Ferreiro Hermida, ademáis de catro fillas.

López Ferreiro comeza a segunda ensinanza en Santiago, no curso 1848 – 1849, e fai catro cursos no Seminario. Acada o título de bacharel en Filosofía no 1856. No curso 1856 – 1857 comeza os estudios de Teoloxía na Facultade de Teoloxía na Universidade de Santiago, acadando o título de bacharel en Teoloxía no 1860. Despois fixo Dereito Canónico e estudou dous ano de hebreo. Sobre 1862 marchou a Madrid coa súa familia por traslado do pai, que era funcionario do Ministerio da Gobernación. Na Universidade de Madrid licenciouse en Teoloxía no 1863, pero antes de licenciarse ordenouse sacerdote en Santiago no 1862.

Estudou tres anos na Escola Superior Diplomática, en Madrid conseguindo o título de arquiveiro. Nesta escola surxio a vocación de historiador.

En 1865 regresa a Galicia e por concurso gaña en propiedade a parroquia de Santa Baia de Vedra, onde permanece ata que o cardeal Miguel García Cuesta o nomea coengo da Catedral de Santiago, no 1871, da que tamén será arquiveiro.

López Ferreiro foi un dos máis grandes historiadores en temas da cidade de Santiago e Galicia. Coas súas obras históricas axudou a que a nosa terra adquirise conciencia da propia personalidade.

López Ferreiro é un narrador de moitos dotes e un gran coñecedor da lingua popular galega.

Foi un dos académicos fundadores da Real Academia Galega o 4 de setembro de 1905, na cadeira 15, membro correspondente da Real Academia da Historia (Madrid) e membro da Academia de Boas Letras de Barcelona.

Morreu na parroquia de San Pedro de Vilanova, concello de Vedra (A Coruña) o 20 de Marzo de 1910, pero foi enterrado no claustro da catedral de Santiago.

Obra:

• Literatura galega:

• “ A teceira de Bonaval” (1894): É un mezcla dunha historia de amor cos acontecementos sociopolíticos da Galicia do s. XVI (enfrentamento entre a burguesía e a Igrexa Compostelá)
• “O castelo de Pambre” (1895): Alterna unha historia de amor coa exposición dun conflicto nobiliario entre Gonzalo Ozores de Ulloa e outros nobres galegos partidarios da casa Trastamara. Nesta novela utilizou o seudónimo de “K”.
• “O niño de pombas” (1905): De temática amorosa que está ambientada na Galicia do s. XII, e ten como escenario o Mosteiro de Carboeiro. Nesta novela firmou co seu seudónimo “K”.

• Historiador:

• Historia de la Santa Apostólica Metropolitana Iglesia de Santiago de Compostela: Está formada por once tomos e foi nos anos 1898 – 1911, o derradeiro póstumo.

- “La historia de Compostela y su reprobación crítica por Masdeu” (1866)

- “El Sepulcro del apóstol Santiago” (1872)

• “Leyenda sobre la vida de San Pedro Mezonzo” (1872)
• “Estudio histórico crítico sobre el Priscilianismo” (1878)
• “Galicia en el último tercio del siglo XV” (1883 – 1885)
• “Don Rodrigo de Luna” (1884)
• “El Pórtico de las Platerías” (1844)
• “Don Alfonso VII, rey de Galicia y su ayo el conde de Traba” (1884)
• “El Pórtico de la Gloria” (1886)
• “Fueron municipales de Santiago y su tierra” (1895)
• “Santiago y la crítica moderna” (1901)

• Fundador:

Fundou e dirixiu revistas, a máis importante:

• Galicia Histórica (Santiago, 1901 – 1903): Onde quixo publicar estudios históricos, fuentes, bibliografía y crónicas de Galicia.
• Un dos fundadores da Real Academia Galega (1905)

• Revistas:

Traballou para estas revistas:

• El porvenir.
• Revista Compostelana de Instrucción y recreo.
• El libredón.
• Boletín Oficial del Arzobispado.
• Galicia católica.
• El pensamiento gallego.
• Galicia diplomática.

• Arqueología:

No campo da arqueoloxía destacou polas investigacións arqueolóxicas na catedral

“Lecciones de Arqueología Sagrada” (1889)

Ademáis foi relevante a súa labor como presidente da “Sección Arqueológica de la gran Exposición Regional”: Celebrada en Santiago no ano 1900.

• A Real Academia Galega adicoulle o Día das Letras Galegas no 1978.

PERSOEIROS

Padre MARTÍN SARMIENTO

Pedro José García Balboa naceu no seo dunha familia noble, en Villafranca do Bierzo (León) no 1695. Pasou a súa infancia en Pontevedra ata 1710, cando trasladouse a Madrid para ingresar na orde benedictina. Posteriormente realizou estudios de Teoloxía en Salamanca, onde adoptou o nome de Martín Sarmiento.

Pasou por varios conventos benedictinos de León e Asturias, onde conoceu o Padre Feijoo, do que foi axente de información documental

No 1725, viaxou a Pontevedra, antes de establecerse en Madrid durante máis de 20 anos. Nesta etapa publicou a única obra que viu a luz en vida do autor, Demostración crítico-apologética del Teatro Crítico Universal (1732), na defensa do Padre Feijoo.

Redactou por encargo Memorias para la historia de la poesía y poetas españoles (1741 – 1745), con este libro ofreceu a primeira noticia moderna, ben informada, da existencia da literatura galega medieval.

No 1745, Sarmiento emprendeu unha viaxe ata Galicia que durou sete meses e que ofreceulle a ocasión de ir recollendo palabras galegas sobre plantas, topónimos, etc. De volta a Madrid, compuxo o Coloquio de Perico e Marica e Diálogo de 24 rústicos, ésta última escribiuna baixo o pseudónimo “O poeta Marcos da Portela” ademáis esta obra non está rematada.

Fixo informes sobre temas relacionados coa botánica, a vocación do autor.

Entre 1754 – 1755 realizou outra viaxe a Galicia que lle permitui recoller voces para o seu Catálogo de voces vulgares y en especial de voces gallegas de diferentes vegetales e tamén a obra Catálogo de voces y frases de la lengua gallega y sobre la paleografía española nesta obra destacou as 1200 coplas populares recollidas durante a súa viaxe a Galicia no 1745.

A súa volta a Madrid, Sarmiento centrouse nunha serie de traballos de historia natural con atención especial a flora galega aos nomes das plantas (1756 – 1762).

A dedicación ó estudio do galego tivo o seu reflexo no Onomástico etimológico de la lengua gallega. Por isto, pódese afirmar que o padre Sarmiento distinguiuse por ser un defensor pasional do estudio da lengua galega, ata tal punto, que xa no seu tempo dixo que había que ensinar ós nenos na lingua do país e que os curas debían predicar e confesar tamén nesa lingua.

Ó último que escribiu foi La educación de la juventud no 1768

Morreu en Madrid no ano 1771.

LENDA

A MOURA PETRA DE NEGROS.

Esta lenda é no Monte Penide en Negros (Redondela).

Unha princesa moura, chamada Petra, por ser de cor escura, é a gardana do tesouro que hai no interior da montaña (Monte Penide); ela sae todolos días da cova e ponse a facer ofrendas o sol “… vela por nos…”.

A moura sempre, a noitiña de lúa chea, senta nunha peneda (chamada cadeira da moura) ó carón dun precipicio cos pes colgando e alí adícase a peitear os seus cabelos longos, toda a noite, pois dise que non durme nunca.

Os mozos que ían salvala do encantamento para coller o tesouro, van as noites de lúa chea. Entón cando o mozo ía conquistar a moura, ela facíalle subir a cadeira da moura e tiña que pasar algunhas probas, se as pasaba facíalle, a última, ela desaparecía un intre e o voltar traía un esqueleto na boca e o mozo tiña que quitarllo coa boca. Se él se negaba entón a moura via que non estaba a súa altura e tirabao dende a peneda (cadeira da moura) e así morría.

Xa sabedes, se queredes liberar a princesa moura tedes que poder quitarlle o esqueleto da boca, pois son as forzas da ultratumba.